چالش‌های پیش‌روی پادشاهی عربستان
«بروس ریدل» اعلام کرد: «همانند بسیاری از کشورها، عربستان سعودی به شدت از ویروس کرونا ضربه خورده است. بر اساس آمار دولت عربستان که البته این آمار همیشه هم قابل‌اعتماد نیست، حدود ۷۰ هزار مورد ابتلا به ویروس کرونا در عربستان وجود دارد. عربستان طی هفته‌ها تحتِ مقررات قرنطینه قرار داشته و در طول ماهِ رمضان و عید فطر، مقررات عدم خروج از خانه را برقرار کرده بود. حجِ عمره لغو شده و حج تمتع نیز احتمالاً لغو خواهد شد. این تعطیلات، میلیون‌ها دلار از درآمد گردشگری این کشور به ویژه در منطقه حجاز را از بین برده است. در همین حال، اگرچه عربستان از آغاز فعالیت کسب‌وکارها خبر داده، اما جزئیات آن اعلام نشده است.»
ویروس کرونا به داخل خاندان پادشاهی نیز گسترش یافته است. ظاهراً فرماندارِ ریاض مبتلا شده و ده‌ها نفر از زنان و مردانِ شاهزاده بیمار هستند. پادشاه عربستان و ولیعهد این کشور برای جلوگیری از ابتلا به این ویروس، برنامه‌های خود را کاهش داده‌اند. مخصوصاً کارگرانِ خارجی به خاطر شرایط نامساعد کار و زندگی در معرضِ خطر هستند و تقریباً دو سوم موارد ابتلا در این کشور را به خود اختصاص داده‌اند. ده‌ها هزار نفر از این کارگران به وطنِ خود، به ویژه جنوب آسیا، بازگردانده شده‌اند.
سقوط شدید قیمت نفت اقتصاد عربستان را فلج کرده است. عربستان برای تأمین بودجه خود به قیمت نفت بشکه‌ای حدود ۸۵ دلار نیازمند است، اما قیمت نفت در طول سال‌هایِ گذشته کمتر از این میزان بوده است. اکنون قیمت نفت تقریباً بشکه‌ای ۲۵ دلار است که ۶۵ دلار کمتر از قیمتِ شش ماه قبل آن (آذر ماه سال ۱۳۹۹) است. عربستان به مدتِ پنج سال برای جبران کسری بودجه از ذخایر ارزی خود برداشت کرده و ذخایر این کشور از ۷۵۰ میلیارد دلار اکنون به حدود ۵۰۰ میلیارد دلار کاهش یافته است. در بحبوحه این بحرانِ عظیم اقتصادی، بازگشت قیمت نفت تا قبل از احیایِ اقتصاد جهان، بعید است. عربستان با افزایش سه برابریِ مالیات بر ارزش افزوده، کاهش یارانه‌ها و اعمال اقداماتِ ریاضتی که همه آن‌ها به‌طور نامتناسبی بر فقرا آسیب می‌زند، به این بحران واکنش نشان داده است. احتمالِ بروز ناآرامی‌های اجتماعی، به ویژه در صورتِ لغو مقررات قرنطینه، بالا است.
علاوه بر همه این‌ها، باتلاق یمن نیز، به‌رغم درخواست آتش‌بس مکرر توسط سعودی‌ها و البته نقض آن توسط خود سعودی‌ها، پابرجاست. همه متحدان عربستان خود را کنار کشیده‌اند. حوثی‌ها بیشترِ مناطق شمال یمن را در کنترل خویش دارند و جدایی‌طلبان جنوب نیز عدن را در اختیار گرفته‌اند. جنگِ بی‌وقفه ادامه دارد و ارتش عربستان، به‌رغم میلیاردها دلار هزینه، عملکرد بسیار ضعیفی داشته است. ویروس کرونا در یمن از کنترل خارج شده است. جنگ پنج‌ساله و بمبارانِ سعودی‌ها، زیرساخت‌های بهداشتی فقیرترین کشور جهان عرب را ویران کرده است. سازمان ملل اعلام کرده است که سیستمِ بهداشتی در یمن عملاً فرو پاشیده است. هیچ راهی برای جلوگیری از شیوع بیماری وجود ندارد و عدن شدیداً آسیب دیده است. با توجه به وضعیت مرزهای یمن - عربستان، فاجعه یمن تلاش عربستان برای مبارزه با این همه‌گیری را تحت تأثیر قرار خواهد داد.
همه‌گیری ویروس کرونا و سقوطِ قیمت نفت، اقدامات جاه‌طلبانه ولیعهد عربستان برای اصلاحِ اقتصاد عربستان تا سال ۲۰۳۰ و ساخت شهر جدید در شمال غرب این کشور را با سرنوشتی شوم مواجه خواهد کرد. سعودی‌ها باید بر اقداماتِ ریاضتی متمرکز شده، به جنگِ یمن پایان داده و بودجه دفاعی متورم خود را کاهش دهند. عربستان سعودی برایِ سال‌های متمادی در میان پنج کشور دارایِ بزرگ‌ترین بودجه نظامی جهان قرار داشته است. گزارش مؤسسه بین‌المللی پژوهش صلح استکهلم نشان می‌دهد که عربستان در سال ۲۰۱۸ (سال ۱۳۹۷) بیش از ۶۰ میلیارد دلار هزینه نظامی داشته است و تنها بودجه نظامیِ آمریکا، چین، روسیه و هند از آن بیشتر بوده است. هزینه نظامی عربستان سه برابر بیشتر از هزینه‌های نظامی رژیم صهیونیستی است.
دولت ترامپ فروشِ تسلیحات به عربستان را تقویت کرده و هر دو دولتِ اوباما و ترامپ از جنگِ فاجعه‌بار در یمن پشتیبانی کرده‌اند. دولت بعدی آمریکا باید کمک‌های نظامی به عربستان را قطع کند تا اینکه سعودی‌ها عملیات نظامی در یمن را متوقف کرده و نیروهای خود را از سرزمین یمن خارج کنند. اگر عربستان یمن را ترک کند، حوثی‌ها به توقفِ حملات خود متقاعد خواهند شد. با این حال، دولتِ بعدی آمریکا باید اقدامات بیشتری انجام داده و از تلاشِ جامعه جهانی و منطقه‌ای برای کاهش هزینه نظامی در این منطقه حمایت کند. واشنگتن باید با دیگر تأمین‌کنندگان سلاح، از جمله انگلیس، فرانسه و کانادا همکاری کرده و آن‌ها را به کاهشِ فروش سلاح به این منطقه ترغیب کند. سلاح‌های موجود در این منطقه، از نیازهای آن بسیار بیشتر است. این منطقه با ویروسی مرگبار و اقتصادی راکد مواجه شده و ایجاد صلح در آن باید خیلی زودتر شروع می‌شد. سود فروش سلاح در مقایسه با دستاوردهای کاهش تنش‌ها و جنگ‌ها در این منطقه، ناچیز است.
منبع تحلیل: شورای راهبردی روابط خارجی
توضیح:
«گزارشات و تحلیل‌های راهبردی ارائه شده از منابع معتبر داخلی و خارجی صرفاً برای آشنایی و تنویر افکار نخبگان و مدیران راهبردی کشور با تحلیل‌های راهبردی روزآمد بوده و لزوماً منطبق با دیدگاه‌ها و نظرات دانشگاه عالی دفاع ملی نمی‌باشد.»
نظر شما :