اشتباهات راهبردی ناتو و آمریکا در افغانستان
اشتباهات راهبردی ناتو و آمریکا در افغانستان
«سید عباس حسینی»، پژوهشگر مسائل افغانستان، با بیان اینکه فرماندهی ناتو در افغانستان عملاً در اختیار آمریکا بوده است، خاطرنشان کرد: «در موضوع خروج نیروهای نظامی از افغانستان هم، ناتو جز تبعیت از تصمیمات آمریکا نقش خاصی ایفا نکرد.» وی گفت: «اختلافات اعضای ناتو در خصوص تقسیم بار و مسئولیت جنگ در افغانستان بر گسترش درگیری‌ها در این کشور تأثیرگذار بود. درحالی‌که آمریکا و انگلیس عمدتاً در جنوب افغانستان درگیر بودند، دیگر اعضای ناتو در شمال افغانستان تقریباً در امنیت و آرامش به سر می‌بردند؛ اما از سال ۲۰۱۲ به بعد، جنگ و ناامنی از جنوب افغانستان به شمال این کشور منتقل شده است.»
این کارشناس مسائل افغانستان ادامه داد: «گرچه عوامل پیدا و پنهانی در پس این روند وجود دارد؛ اما همین دست اختلافات باعث شد دامنۀ جنگ از مناطق جنوب به محل استقرار نیروهای آلمانی، فرانسوی و دیگر اعضای ناتو در شمال و مناطق غربی کشیده شود.» حسینی تمرکز هر کشور عضو ناتو بر تنها یک یا دو ولایت و سرپرستی جزیره‌ای ولایت‌ها را یکی دیگر از دلایل رشد ناامنی‌ها در افغانستان عنوان کرد و گفت: «کشورهای خارجی باوجوداینکه زیر چتر مدیریتی ناتو بودند، عملاً مستقل، جزیره‌ای و غیر هماهنگ عمل می‌کردند. در ۲۰ سال اخیر بیشتر شاهد عملیات تعقیب و گریز با طالبان بودیم تا سرکوب آن‌ها؛ به همین دلیل طالبان با بهره‌گیری از رویکرد ناهماهنگ اعضای ناتو، روز به روز قدرت گرفت.»
وی اضافه کرد: «یکی از دلایل عمدۀ قدرت گرفتن طالبان در افغانستان اشتباهات راهبردی است که آمریکا و نیروهای ناتو در افغانستان انجام دادند. آن‌ها شناخت کافی از بافت قومی و اجتماعی افغانستان و توازن‌های قومی آن نداشتند؛ و به صورت غیرمنسجم به لحاظ مدیریتی و نظامی عمل می‌کردند. کشورهای عضو ناتو تنها از این خوشحال بودند که دامنۀ جنگ به مناطق تحت نفوذ آن‌ها گسترش نیابد! لذا طالبان توانستند از این عدم انسجام بهره‌برداری و مناطق مختلف را درگیر عملیات نظامی خود کنند.» این پژوهشگر مسائل افغانستان با اشاره به تعاملات و معاملات کشورهای عضو ناتو با طالبان برای جلوگیری از سرایت درگیری‌ها به مناطق تحت حمایت این کشورها از جمله باج‌دهی نیروهای فرانسوی به طالبان، یادآور شد: «حتی در سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۲ شاهد معاملۀ نیروهای انگلیسی با طالبان بودیم و یک یا چند شهرستان را در این معامله به طالبان واگذار کردند؛ و نه تنها هیچ‌گونه اعمال فشاری به آن‌ها نداشتند بلکه حتی آن‌ها را به رسمیت شناخته بودند.»
عوامل قدرت امروز طالبان
حسینی ادامه داد: «نبود رهبری واحد و نارضایتی کشورهای عضو ناتو از حضور در افغانستان، باعث شده بود تحت فشار آمریکایی‌ها حضوری ضعیف، نمادین و نمایشی داشتند و همین‌ها به قدرتمند شدن طالبان کمک کرد.» وی با بیان اینکه ناتو در مذاکرات سیاسی پیرو آمریکا بود و مذاکرات مستقیمی با طالبان نداشت، اما توافقنامه با طالبان را به رسمیت شناخت، گفت: «خروج یکبارۀ نیروهای ناتو از مناطق مختلف افغانستان، بدون هیچ احساس مسئولیت و هماهنگی با دولت این کشور صورت گرفت و از این جهت مسئولیت‌ناپذیرتر از آمریکا ظاهر شدند. حتی نیروهای آلمانی سنگ بنای یادبود حدود ۴۰ تنی قربانیان جنگ در افغانستان در مزار شریف را با پرواز نظامی از افغانستان منتقل کردند!» حسینی، آموزش و تجهیز نیروهای نظامی و پلیس افغانستان را ضعیف، فسادآلود، پوشالی و با نارسایی‌های متعدد توصیف کرد و گفت: «ناتو و به خصوص آلمان در روند تجهیز، تربیت و آماده‌سازی نیروهای پلیس افغانستان ناکام و ناکارآمد عمل کردند و ارتش افغانستان در بیشتر مناطق مجبور است نقش پلیس را هم بازی کند.» وی با انتقاد از اقدام آمریکا و ناتو در از بین بردن یکبارۀ ساختار پیشین نظامی افغانستان و ایجاد ساختاری جدید که با ساختار قبلی در تضادی آشکار بود، توضیح داد: «این اقدامات باعث ناکارآمدی نظام امنیتی افغانستان شد و خلأ بزرگ امنیتی ایجاد کرد که با شتاب گرفتن روند خروج آمریکا و ناتو از افغانستان خود را نشان داد. باوجوداینکه نیروهای امنیتی افغانستان دلیر و شجاع هستند، ساختار ایجاد شده توان رهبری، هماهنگی و انجام عملیات را ندارد. ضمن اینکه خلع سلاح تمام نیروهای جهادی، مجاهدین و مردم هم به قدرت گرفتن طالبان کمک کرده است.»
ناکارآمدی تجهیزات نظامی دولت افغانستان
این پژوهشگر مسائل افغانستان به ضعف و ناکارآمدی تجهیزات نظامی ارائه شده به افغانستان از سوی ناتو و آمریکا و کمبود امکانات و تجهیزات دفاعی و نظامی هم اشاره و اضافه کرد: «این در حالی است که طالبان با کمبود امکانات و تجهیزات مواجه نیست و به همین خاطر، از موضع برتر با دولت افغانستان روبه‌رو می‌شود.» حسینی با اشاره به مداخلات اروپا و آمریکا در ساختار قضایی افغانستان و فشارها و مخالفت‌ها با اجرای عدالت در مورد مجرمان در این کشور گفت: «در سال‌های حضور این نیروها در افغانستان، این فرهنگ معافیت باعث شد جنایتکاران به سزای اعمال خود نرسند و در نتیجه ی فسادی که در این کشور وجود داشت، آن‌ها آزاد می‌شدند و به میدان‌های جنگ برمی‌گشتند.»
نقش آمریکا و ناتو در به خطر انداختن ثبات و امنیت در افغانستان و منطقه
وی با تأکید بر اینکه آمریکا با دادن مشروعیت سیاسی به طالبان، شرایط داخلی افغانستان را پیچیده‌تر و ثبات و امنیت منطقه را به خطر انداخت، تصریح کرد: «آمریکا با دور زدن و نادیده گرفتن دولت افغانستان، پشت میز مذاکره با طالبان نشست و به خواسته‌های آن‌ها تن داد. در واقع آمریکا جایگاه آن‌ها را همسطح خود بالا برد و ما عملاً شاهد مشروعیت دادن سیاسی آمریکا به طالبان بودیم. ناتو با وجود درک این اشتباهات آمریکا، هیچ اعتراضی به این اقدامات نکرد. نظاره‌گر بودن ناتو و پذیرش آنچه آمریکا مطرح کرد هم به مشروعیت یافتن طالبان و تداوم رویکرد آمریکا، کمک کرد.» حسینی اظهار داشت: «در نتیجه مشروعیتی که طالبان از مذاکره با آمریکا برای خود تصور می‌کند، در میدان مذاکره، هم برای آمریکا و هم برای دولت افغانستان تعیین تکلیف می‌کند. با اینکه طالبان تعهد داده بود به شهرهای بزرگ حمله نمی‌کند، اما شاهد حملات گستردۀ آن‌ها به شهرهای بزرگ هستیم که نشان می‌دهد آن‌ها از کنترل آمریکایی‌ها هم خارج شده‌اند!»
منبع تحلیل: شورای راهبردی روابط خارجی
توضیح: «گزارشات و تحلیل‌های راهبردی ارائه شده از منابع معتبر داخلی و خارجی صرفاً برای آشنایی و تنویر افکار نخبگان و مدیران راهبردی کشور با تحلیل‌های راهبردی روزآمد بوده و لزوماً منطبق با دیدگاه‌ها و نظرات دانشگاه عالی دفاع ملی نمی‌باشد.»
نظر شما :