شکست آمریکا در تحقق اهدافش در افغانستان؛ اهمیت نقش‌آفرینی ایران
شکست آمریکا در تحقق اهدافش در افغانستان؛ اهمیت نقش‌آفرینی ایران
دکتر «روح‌الله اسلامی»، تحلیلگر مسائل افغانستان، ضمن یادآوری اینکه آمریکا بعد از ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱ و زمانی که به افغانستان آمد، به عنوان کشوری که حافظ نظم جهانی است معرفی می‌شد، اظهار داشت: «در این نظم جهانی برخی اندیشه‌ها و کشورها به عنوان بر هم زنندۀ این نظم معرفی شدند که یکی از آن‌ها، تفکرات اسلام‌گرایی بود.» وی با اشاره به تصمیم آمریکا برای اشغال نظامی افغانستان در واکنش حمله به برج‌های سازمان تجارت جهانی، افزود: «در واقع تحلیل آن‌ها این بود که می‌توانند با حضور در افغانستان، مانعی برای روسیه، چین و همچنین فعالیت اسلام گرایان شوند و با ایجاد پایگاه نظامی قدرتمند، امنیت ایجاد کنند. از منظر آرمانگرایانه هم عنوان می‌کردند برای ایجاد دموکراسی و فرهنگ لیبرال، آزادی زنان که همراه با توانمندسازی‌شان باشد به افغانستان آمده‌اند و می‌خواهند آن‌ها را از چنگ تروریست‌ها، طالبان و گروه‌های تندرویی که به مردم فشار می‌آورند، نجات دهند.»
این تحلیلگر مسائل افغانستان حضور آمریکا در این منطقه را با هدف کسب وجهه و پرستیژ عنوان کرد و گفت: «ادعا می‌کردند که حافظ نظم بین‌الملل هستند و می‌خواهند به مردم کشوری که گرفتار بنیادگرایی شدید مذهبی شده‌اند یاد بدهند که چگونه زندگی کنند! لیبرال‌ترین و دموکراتیک‌ترین قانون اساسی جهان را برای افغانستان تدوین کنند!» دکتر اسلامی اضافه کرد: «آمریکا اعلام کرد؛ ما خود در افغانستان حضور پیدا می‌کنیم و این مسائل را به مردم این کشور آموزش می‌دهیم. حتی کتب درسی و سیستم مدارس و دانشگاه‌ها را تعیین می‌کنیم و مردم توانمند می‌شوند. به خصوص از زنان حمایت می‌کنیم و سازمان‌های بین‌المللی را به این کشور می‌آوریم تا فعالیت کنند. بعد از مدتی کشور متحول می‌شود و می‌تواند الگویی از دولت - ملت‌سازی به سبک نوین شود! اگر موفق شویم می‌توانیم به سراغ سایر کشورها برویم؛ یا می‌پذیرند یا مجبورشان می‌کنیم این سیستم را اجرا کنند.»
این استاد دانشگاه با اشاره به حضور ۲۰ سالۀ آمریکا در افغانستان، تصریح کرد: «برخی عوامل باعث شد آمریکا نتواند به اهدافش دست یابد. تلاش‌ها برای ایجاد دولت متمرکز و قدرتمند به دلیل وجود فساد در ساختار دولت و رفتار قومیتی آن، بی‌نتیجه بود. تلفات و هزینه‌های آمریکا در افغانستان مرتب افزایش می‌یافت و افکار عمومی داخلی در آمریکا نمی‌توانست این هزینه‌های بی فایده را بپذیرد. ضمن اینکه نفت هم اهمیت خود را از دست داد و در نتیجه آمریکا به این نتیجه رسید که ماندن بیشتر در افغانستان، تنها برای آن‌ها هزینه دارد و ممکن است به دلیل حملات صورت گرفته به نیروهایشان، پرستیژشان هم به خطر بیفتد.» دکتر اسلامی با یادآوری اینکه در آخرین انتخابات در افغانستان در مجموع ۲ میلیون نفر شرکت کردند، ادامه داد: «این میزان هزینۀ آمریکا، نه تنها دموکراسی را رواج نداده، بلکه اوضاع نسبت به گذشته تغییری نکرده است.» این تحلیلگر مسائل افغانستان با اشاره به ادعای «جو بایدن»، رئیس‌جمهور آمریکا، مبنی بر اینکه آمریکا به اهداف خود در افغانستان دست یافته است، تأکید کرد: «آمریکا در تحقق اهدافش در افغانستان شکست خورد و نتوانست الگو و نظمی که ادعا می‌کرد را ایجاد کند.»
وی با اشاره به پیامدهای رفتار غلط آمریکا در افغانستان و خروج غیرمسئولانه از این کشور، اضافه کرد: «در هر دوره‌ای از تاریخ، کشوری قدرتمند بوده و در مناطق دیگر آثار تمدنی از خود برجای گذاشته است. در دوره‌های گذشته، قدرت‌ها عموماً میراث بهتری از خود در دیگر کشورها برجای گذاشته‌اند، اما آمریکا هرجا که حضور داشته، آنجا را ویران کرده و میراثی جز ویرانگری، گسترش تروریسم، غارت منابع طبیعی از خود به جا نگذاشته است.» دکتر اسلامی به نحوۀ مذاکرات آمریکا با طالبان که منجر به قدرت گرفتن این گروه شد، پرداخت و گفت: «کنار گذاشتن دولت از مذاکرات با طالبان، مذاکرات پنهانی با آن‌ها و عقب‌نشینی‌های مکرر از مواضع خود باعث تقویت آن‌ها و تضعیف موقعیت دولت مرکزی شد. علاوه بر آن، نحوه خروج آمریکا از افغانستان کاملاً اشتباه غیرمسئولانه بود. این عملکرد دولت افغانستان را به طور ناگهانی در بحران بزرگی قرار داد که حتی ممکن است تا مرز فروپاشی هم پیش برود.»
وی با بیان اینکه افغانستان همواره مستعد حضور گروه‌هایی بوده که سلاح به دست بگیرند و به این شکل از خود، قبیله و عقایدشان دفاع کنند، افزود: «راه‌اندازی جنبش‌ها و حرکت‌هایی شبیه طالبان بدون حمایت سیاسی و نظامی امکان‌ناپذیر است. طالبان حدود ۸۰ هزار نفر جمعیت دارند، پرداخت هزینه، رسیدگی و حمایت کردن از آن‌ها و خانواده‌هایشان و در اختیار قراردادن سلاح و ماشین آلات جنگی، هزینه‌های میلیاردی دارد و بدون حمایت نظامی، اطلاعاتی و اقتصادی دولت‌های خارجی نمی‌توانند به بقای خود ادامه دهند.» این استاد دانشگاه با اشاره به حمایت آمریکا و برخی کشورهای عربی از طالبان، به نزدیکی قومیتی و عقاید سیاسی و مذهبی این گروه به پاکستان پرداخت و ضمن تشریح عقاید آن‌ها در حوزه‌های مدیریت کلان و اندیشه‌های تمامیت خواهانه، گفت: «با توجه به خروج آمریکا از افغانستان، طالبان قدرت بیشتری در این کشور پیدا کرده است و با تصرف مناطق حساس اقتصادی، روستایی، گمرکی و مرزی می‌خواهند دولت مرکزی را از کار بیندازند.»
دکتر اسلامی با اشاره به حضور پناه‌جویان افغان در ایران و هشدار در مورد امکان ورود گستردۀ مهاجرین جدید، ادامه داد: «ایران تأکید کرده که وارد جنگ نخواهد شد و با حمایت از فرایند صلح، خواهان مذاکرات بین الافغانی بوده است.» وی با اشاره به ضرورت ایفای نقش فعالانۀ ایران در قبال افغانستان، بر اهمیت رایزنی مستمر با طرف‌های درگیر، همسایگان و قدرت‌های منطقه‌ای نقش‌آفرین در افغانستان تأکید کرد.
منبع تحلیل: شورای راهبردی روابط خارجی
توضیح: «گزارشات و تحلیل‌های راهبردی ارائه شده از منابع معتبر داخلی و خارجی صرفاً برای آشنایی و تنویر افکار نخبگان و مدیران راهبردی کشور با تحلیل‌های راهبردی روزآمد بوده و لزوماً منطبق با دیدگاه‌ها و نظرات دانشگاه عالی دفاع ملی نمی‌باشد.»
نظر شما :