اهمیت راهبردی گسترش همکاری‌ها با همسایگان
اهمیت راهبردی گسترش همکاری‌ها با همسایگان
کشورهای همسایه در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از جایگاه ویژه‌ای برخوردار هستند. ۱۵ کشور همسایه همراه با هند و چین، با توجه به امکانات و ظرفیت‌هایی که در عرصه‌های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و غیره از آن برخوردارند، می‌توانند حوزه‌های محکم و مطمئنی برای کشور در زمینۀ رونق اقتصادی، بهبود ترازهای تجاری، توسعۀ بازرگانی، جذب سرمایه‌گذاری خارجی و همچنین عبور از سیاست‌های تحریمی آمریکا و اروپا باشند. مطمئناً نگاه به کشورهای همسایه و روسیه و چین مهم‌ترین اولویت سیاست خارجی خواهد بود. دولت جدید کمتر از چهل روز دیگر کار خود را شروع خواهد نمود. با اینکه در عرصۀ داخلی مسائل و موضوعات مهمی در پیش روی دولت جدید قرار دارد، اما به واسطۀ شرایط خاص منطقه‌ای و بین‌المللی خاصی که کشور با آن مواجه است، سیاست خارجی و اولویت‌های آن نیز حائز اهمیت اساسی است.
بر اساس اسناد بالادستی، چهار گروه از کشورها در روابط و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران دارای اولویت هستند:
- گروه اول شامل همسایگان هستند که در مجموع ۱۵ کشور همسایه را در برمی‌گیرد.
- گروه دوم کشورهای مسلمان هستند. فرقی نمی‌کند این کشور مسلمان در همسایگی ایران باشد یا در مناطق و قاره‌های دیگر دنیا.
- کشورهای در حال توسعه یا جهان سوم، اولویت سوم روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران را تشکیل می‌دهند.
- اولویت چهارم و آخر کشورهایی را شامل می‌شود که به نوعی یکی از نیازهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و یا نظامی ایران را برطرف می‌سازند.
همچنان که ملاحظه می‌شود بر اساس اسناد بالادستی، کشورهای همسایه اعم از مسلمان و غیرمسلمان باید در صدر روابط خارجی ایران قرار داشته باشند. با اینکه برخی توسعۀ همکاری‌های منطقه‌ای را جایگزین مناسب و مؤثری برای مصون‌سازی کشور در مقابل پیامدها و آثار منفی سیاست‌های تحریمی می‌دانند، اما این تمام ماجرا نبوده و تنها بخش کوچکی از یک پازل و معادلۀ بزرگ را تشکیل می‌دهد. موضوع همسایگان و اولویت‌بخشی به آن‌ها را نباید به مسئلۀ تحریم‌های آمریکا تقلیل داد. موضوع فراتر از این‌هاست.
- قرار گرفتن در یک حوزه تمدنی و دینی مشترک؛
- اشتراکات فرهنگی و تاریخی، اقتصادی و تجاری
- در معرض تهدیدات مشترک اقتصادی، نظامی و امنیتی بودن از طرف قدرت‌های بیگانه
سه گزارۀ مهمی هستند که ضرورت تعمیق روابط خارجی با کشورهای همسایه را ایجاب می‌سازد. این مهم به خصوص در شرایط کنونی حائز اهمیت راهبردی است. در این راستا اگر از منظر اقتصادی، تجاری و بازرگانی به موضوع نگریسته شود، ۱۵+۲ یعنی کشورهای همسایه به علاوه هند و چین به صورت بالقوه و بالفعل یک بازار بسیار بزرگ اقتصادی محسوب می‌شوند که اگر با برنامه‌ریزی دقیق و اهتمام جدی به آن‌ها توجه شود، قطعاً فرصت‌های منحصر به فردی در سایر زمینه‌ها هم در پیش روی ایران قرار داده می‌شود. البته جمهوری اسلامی ایران نیز به عنوان یک کشور بزرگ و قدرتمند متقابلاً همین مزیت را برای همسایگان خود دارد. بر اساس پژوهش‌های مؤسسه مطالعات بازرگانی، مجموع صادرات و واردات سالانه ۱۵ کشور همسایه ایران، با ۶۰۰ میلیون نفر جمعیت، حدود ۱۲۰۰ میلیارد دلار است. این در حالی است که هم اکنون سهم مبادلات تجاری ایران از این بازار بزرگ ۳۰ الی ۴۰ میلیارد دلار در سال است! که این امر ظرفیت بالای همکاری تجاری اقتصادی بین ایران و همسایگان را نشان می‌دهد.
شرایط امروز منطقه و بین‌الملل و بدعهدی‌های مکرر کشورهای اروپایی و آمریکا از یک طرف و ضرورت تأمین حداکثری منافع ملی، بیش از هر زمان دیگری ایجاب می‌کند که تقویت رابطه با کشورهای همسایه به طور خاص و سیاست نگاه به شرق روسیه، چین و هند به طور عام، در دستور کار دستگاه دیپلماسی در دولت جدید قرار گیرد.
منبع تحلیل: شورای راهبردی روابط خارجی
توضیح: «گزارشات و تحلیل‌های راهبردی ارائه شده از منابع معتبر داخلی و خارجی صرفاً برای آشنایی و تنویر افکار نخبگان و مدیران راهبردی کشور با تحلیل‌های راهبردی روزآمد بوده و لزوماً منطبق با دیدگاه‌ها و نظرات دانشگاه عالی دفاع ملی نمی‌باشد.»
نظر شما :